Trong nền kinh tế hiện đại, thông tin chính là tài sản. Bí mật kinh doanh, danh sách khách hàng, hay chiến lược giá đều là những yếu tố sống còn. Tuy nhiên, khi một tranh chấp thương mại nổ ra, nguy cơ những “báu vật” này bị phơi bày trước công chúng là một nỗi lo có thật. Đây chính là lúc tính bảo mật của trọng tài thể hiện vai trò như một “khiên chắn” vững chắc, một ưu thế vượt trội so với Tòa án.
Vậy, tính bảo mật của trọng tài được xây dựng trên cơ sở nào và nó thực sự bảo vệ doanh nghiệp ra sao?
Nền tảng pháp lý của tính bảo mật của Trọng tài
Không giống như nguyên tắc xét xử công khai của Tòa án, tính bảo mật của trọng tài được xây dựng trên nền tảng của sự riêng tư và đã được luật hóa rõ ràng. Đây là một trong các nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài cơ bản nhất.
Cụ thể, Khoản 4, Điều 4 Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định:
“Giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài được tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.”
Quy định này là “xương sống”, có nghĩa là toàn bộ quá trình, từ khi nộp đơn kiện đến phiên họp giải quyết và phán quyết cuối cùng, đều diễn ra trong một “căn phòng đóng kín” mà chỉ có các bên liên quan trực tiếp được tham gia.
Tính bảo mật của Trọng tài được thể hiện qua các khía cạnh nào?
Nguyên tắc giải quyết tranh chấp không công khai này tạo thành một lá chắn đa tầng, bảo vệ doanh nghiệp một cách toàn diện.
1. Phiên họp giải quyết tranh chấp hoàn toàn riêng tư
Trong khi một phiên tòa có thể có sự tham dự của công chúng, báo chí, thậm chí là đối thủ, thì phiên họp trọng tài chỉ bao gồm:
- Hội đồng trọng tài.
- Các bên tranh chấp và luật sư của họ.
- Nhân chứng, chuyên gia (chỉ tham dự khi được yêu cầu và cũng có nghĩa vụ bảo mật).
Điều này ngăn chặn mọi thông tin nhạy cảm về tài chính, kỹ thuật, chiến lược kinh doanh bị rò rỉ ra ngoài trong quá trình tranh tụng.
2. Nghĩa vụ bảo mật của Trọng tài viên
Bản thân những người “cầm cân nảy mực” cũng bị ràng buộc bởi pháp luật. Khoản 5, Điều 21 Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định Trọng tài viên có nghĩa vụ “giữ bí mật nội dung vụ tranh chấp mà mình giải quyết”. Họ không được phép tiết lộ bất kỳ chi tiết nào của vụ việc cho bên thứ ba, trừ trường hợp phải cung cấp thông tin cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
3. Phán quyết trọng tài không bị công khai
Sau khi một vụ án kết thúc tại Tòa án, bản án thường sẽ được công bố trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án. Ngược lại, phán quyết của trọng tài là tài liệu mật. Nó chỉ được gửi cho các bên tranh chấp và Trung tâm trọng tài lưu trữ. Uy tín của doanh nghiệp sẽ không bị ảnh hưởng bởi những thông tin tiêu cực trên không gian mạng. Đây là một khía cạnh quan trọng của tính bảo mật của trọng tài.
Tình huống giả định: Sức mạnh của tính bảo mật của Trọng tài
Hai công ty phần mềm hàng đầu tại ĐBSCL tranh chấp về một hợp đồng gia công phần mềm. Công ty A (bên đặt hàng) cho rằng Công ty B (bên gia công) đã không bảo mật mã nguồn, dẫn đến nguy cơ bị lộ một thuật toán quan trọng.
- Nếu ra Tòa án:Toàn bộ chi tiết về thuật toán, mã nguồn, điểm yếu bảo mật sẽ phải được trình bày công khai. Đối thủ có thể dễ dàng nắm bắt. Uy tín của cả hai công ty đều bị sụt giảm.
- Nếu giải quyết tại CLAC:Vụ việc được giải quyết trong một phiên họp kín. Tính bảo mật của trọng tài được phát huy tối đa. Hội đồng trọng tài là các chuyên gia CNTT. Mọi tài liệu được bảo mật, giúp giải quyết mâu thuẫn mà không làm lộ bí mật kinh doanh, bảo toàn vị thế của cả hai.
Mở rộng “Khiên chắn”: Thỏa thuận bảo mật riêng (NDA)
Trên thực tế, tính bảo mật của trọng tài theo luật Việt Nam chủ yếu ràng buộc Trọng tài viên và quy định phiên họp không công khai. Luật chưa có chế tài cụ thể nếu một trong các bên tranh chấp tự ý tiết lộ thông tin.
Để khắc phục điều này và tăng cường “khiên chắn” bảo mật, doanh nghiệp nên:
- Ký kết Thỏa thuận bảo mật thông tin (NDA):Trong các giao dịch quan trọng, hãy ký một NDA riêng, quy định rõ nghĩa vụ bảo mật và chế tài phạt nếu vi phạm.
- Bổ sung điều khoản bảo mật vào Thỏa thuận trọng tài:Khi soạn thảo điều khoản trọng tài, có thể bổ sung một câu, yêu cầu các bên cam kết giữ bí mật toàn bộ quá trình tố tụng, bao gồm cả sự tồn tại của vụ kiện và phán quyết cuối cùng.
FAQ: Các câu hỏi thường gặp về tính bảo mật của Trọng tài
- Tính bảo mật của trọng tài có phải là tuyệt đối 100% không?
Về nguyên tắc là có. Tuy nhiên, nếu một bên muốn yêu cầu Tòa án hủy phán quyết trọng tài, họ sẽ phải nộp phán quyết đó cho Tòa. Khi đó, một phần thông tin có thể được Tòa án tiếp cận. Nhưng ngay cả trong trường hợp này, quy trình tại Tòa án vẫn có thể được yêu cầu xử lý kín nếu liên quan đến bí mật kinh doanh. - Nếu một bên vi phạm nghĩa vụ bảo mật thì sao?
Nếu các bên đã ký NDA hoặc có điều khoản bảo mật riêng trong thỏa thuận trọng tài, bên vi phạm có thể bị kiện trong một vụ việc khác để yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm bảo mật gây ra.
Trong một thế giới phẳng, nơi “tiếng xấu đồn xa”, việc bảo vệ uy tín và bí mật kinh doanh cũng quan trọng không kém việc thắng một vụ kiện. Và tính bảo mật của trọng tài, với nền tảng pháp lý vững chắc, chính là công cụ hữu hiệu nhất để doanh nghiệp đạt được cả hai mục tiêu đó.
Lưu ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Do quy định pháp luật có thể thay đổi và mỗi vụ tranh chấp có tình tiết khác nhau, Quý Doanh nghiệp vui lòng liên hệ trực tiếp với Trung tâm trọng tài Cửu Long (CLAC) để được tư vấn chính xác nhất.
——————————————————
Trung tâm trọng tài Cửu Long (CLAC)
Địa chỉ: Số 253AC2, Đường số 4, khu dân cư Hồng Phát, phường An Bình, thành phố Cần Thơ.
Hotline: 0292.2246.698
Email: trongtaicuulong@gmail.com
